Lactose là một loại đường đôi tự nhiên, được tìm thấy nhiều trong sữa động vật có vú và sản phẩm từ sữa, chiếm khoảng 2 – 8% về khối lượng. Với khả năng cung cấp glucose cho hoạt động của não bộ não bộ và hệ tiêu hóa, hợp chất này được ứng dụng rộng rãi trong ngành công nghiệp thực phẩm và dược phẩm.
Lactose là gì?
Lactose là chất gì? Đây là một loại đường tự nhiên có trong sữa mẹ và các chế phẩm từ sữa. Về mặt hoá học, đường sữa được cấu tạo gồm hai loại đường đơn glucose và galactose.
Để cơ thể hấp thụ hiệu quả, enzym lactase có trong ruột non sẽ phân giải C₁₂H₂₂O₁₁ thành các đường đơn. Hoạt động này đảm bảo khả năng cung cấp năng lượng và hỗ trợ hấp thu dưỡng chất thiếu yếu (canxi, magie, vitamin D) diễn ra hiệu quả.
Nếu thiếu enzyme lactase, một số người có thể rơi vào tình trạng không dung nạp C₁₂H₂₂O₁₁. Bạn dễ dàng nhận biết thông qua những triệu chứng đầy hơi, tiêu chảy, đau bụng mỗi khi uống sữa.
Lactose có đặc điểm gì?
Tính chất vật lý
Lactose có công thức hoá học là C12H22O11, tồn tại ở dạng chất rắn kết tinh màu trắng không mùi, vị ngọt nhẹ, dễ vón cục khi tiếp xúc lâu ngày trong không khí. Hợp chất có khả năng hoà tan tốt trong nước ấm, nước nóng nhưng rất khó tan trong cồn và ether.
Khối lượng phân tử của loại đường đôi này vào khoảng 342,30g/mol, điểm nóng chảy đạt ngưỡng 202 – 2120C. Với độ ngọt chỉ bằng 16 – 40% sucrose, C₁₂H₂₂O₁₁ thường được sử dụng để điều chỉnh vị mà không gây ngọt gắt.
C12H12O11 có khả năng tan mạnh trong môi trường nước ấm và nóng
Tính chất hoá học
Lactose thuộc nhóm đường đôi khử, hai phân tử đường đơn được liên kết với nhau thông qua glycosidic. Hợp chất có khả năng tạo phức, dễ dàng liên kết với hydro, nước và một số ion kim loại nhẹ.
Trong môi trường axit hoặc có sự hiện diện của enzym lactase, C₁₂H₂₂O₁₁ dễ dàng bị thuỷ phân thành glucose và galactose. Phản ứng này xảy ra tự nhiên trong hệ tiêu hoá lẫn trong phòng thí nghiệm.
Do thuộc nhóm khử nên đường sữa dễ dàng phản ứng với amino acid, tạo ra màu nâu và mùi thơm đặc trưng khi đun nóng thực phẩm. Đồng thời dễ dàng bị oxy hoá nhẹ bởi các chất oxy hoá, tương tự các loại đường khử khác.
Lactose tinh khiết là gì? Phân biệt với các loại đường khác
C12H12O11 tinh khiết là dạng đường đã được tách lọc và tinh chế ở mức độ cao, loại bỏ hoàn toàn các tạp chất như protein, chất béo không mong muốn. Sản phẩm cuối cùng ở dạng bột trắng mịn, vị ngọt nhẹ và không mùi.
Để hình dung rõ ràng hơn về loại đường đôi tinh khiết này, bạn có thể theo dõi bảng so sánh dưới đây:
| Tiêu chí | Lactose tinh khiết | Sucrose (đường mía) | Glucose | Fructose |
| Nguồn gốc | Tách từ sữa và sản phẩm từ sữa | Chiết xuất từ mía hoặc củ cải đường | Từ phân giải tinh bột (bắp, khoai) | Tự nhiên trong hoa quả và mật ong |
| Công thức hoá học | C12H12O11 | C12H12O11 | C6H12O6 | C6H12O6 |
| Cấu tạo phân tử | Glucose + Galactose | Glucose + Fructose | Đơn phân tử (đường đơn) | Đơn phân tử (đường đơn) |
| Vị ngọt | Ngọt nhẹ | Rất ngọt, được coi là tiêu chuẩn ngọt (100%) | Ít ngọt hơn đường mía | Ngọt hơn đường mía |
| Độ hoà tan | Hoà tan dễ dàng trong nước ấm | Hoà tan tốt trong nước | Dễ tan | Dễ tan |
| Ứng dụng | Dược phẩm, thực phẩm dinh dưỡng, chế phẩm từ sữa | Đường ăn, bánh kẹo, nước giải khát | Thực phẩm chức năng, y tế, sản phẩm lên men | Sản xuất nước giải khát, chế biến thực phẩm, là chất làm ngọt tự nhiên |
Tính ứng dụng cao của đường Lactose trong các ngành công nghiệp
Công nghiệp thực phẩm
C₁₂H₂₂O₁₁ được sử dụng như một chất điều chỉnh vị trong các sản phẩm bánh kẹo, sữa bột, ngũ cốc ăn liền, nước giải khát và đồ vặt. Hợp chất cũng là nguồn thức ăn chính cho nhóm vi khuẩn có lợi – thành phần không thể thiếu trong quá trình lên men sữa chua và phô mai.
Dược phẩm
Với đặc tính trơ về mặt sinh học, đường sữa không phản ứng với các hoạt chất chính nên được ứng dụng trở thành chất độn trong viên nén, viên nang và bột thuốc. Đồng thời giữ ổn định các hoạt chất trong thuốc, đặc biệt với các loại dược phẩm dạng khô.
Lactose là chất độn trong sản xuất viên nén, viên nang và bột thuốc
Công nghiệp dinh dưỡng
Trong sữa mẹ, đường sữa chiếm tỉ lệ cao và đóng vai trò cung cấp năng lượng, hỗ trợ phát triển não bộ và hệ vi sinh đường ruột. Các nhà sản xuất sữa bột công thức cho trẻ em vì thế thường bổ sung chất này vào công thức, nhằm mô phỏng thành phần tự nhiên sữa mẹ giúp trẻ dễ tiêu hóa và hấp thụ dưỡng chất.
Trong các sản phẩm dinh dưỡng, thực phẩm chức năng dành cho người bệnh, người già, đường sữa cũng được ứng dụng nhờ khả năng cải thiện hệ tiêu hóa, nuôi dưỡng vi khuẩn có lợi như Lactobacillus. Hệ vi sinh đường ruột theo đó được cân bằng ổn định, tăng khả năng hấp thụ khoáng chất như magie, canxi.
Lactose có gây dị ứng không? Những lưu ý khi sử dụng
Lactose không phải tác nhân gây dị ứng như đạm sữa, tình trạng bất dung nạp xảy ra do cơ thể không có đủ enzyme để tiêu hoá đường có trong sữa và sản phẩm từ sữa. Dị ứng sữa được hiểu là phản ứng của hệ miễn dịch đối với protein sữa, dẫn đến hiện tượng nổi mề đay, phát ban, khó thở, nôn, tiêu chảy hoặc sốc phản vệ.
Bất dung nạp đường sữa không phải phản ứng dị ứng sữa
Với người bình thường, lacotse là một chất an toàn và có lợi đối với sức khoẻ tổng thể. Tuy nhiên nếu không may thuộc nhóm nhạy cảm, không dung nạp bạn nên hạn chế sử dụng hoặc thay thế sử dụng sữa thực phẩn như hạnh nhân, yến mạch hoặc đậu nành.
Khi tiêu thụ các chế phẩm từ sữa, nên ưu tiên sản phẩm lên men như sữa chua do trong quá trình ủ sữa đã phần nào phân giải C12H12O11. Với những thực phẩm chế biến sẵn như bánh kẹo, chocolate, ngũ cầu cần kiểm tra nhãn dán, hạn chế tình trạng chứa đường sữa tiềm ẩn.
Những yếu tố cần cân nhắc khi chọn mua Lactose
Vì là một nguyên liệu trong ngành thực phẩm và dược phẩm nên khi chọn mua cần rất cẩn trọng. Lựa chọn đúng loại đường sữa không chỉ đảm bảo hiệu quả sử dụng mà còn giúp tối ưu chi phí sản xuất. Dưới đây là các yếu tố quan trọng cần lưu ý khi lựa chọn sản phẩm này:
- Mức độ tinh khiết: C12H12O11 cần đạt độ tinh khiết cao (≥99%) để đảm bảo an toàn và hiệu quả khi ứng dụng trong thực phẩm và dược phẩm.
- Nguồn gốc và nhà sản xuất: Ưu tiên các sản phẩm từ nhà sản xuất uy tín tại châu Âu, Mỹ hoặc những đơn vị có chứng nhận GMP, ISO, HACCP.
- Dạng bào chế: Cân nhắc giữa dạng bột, dạng hạt, đường sữa monohydrat hoặc không nước tùy theo mục đích sử dụng.
- Tính chất vật lý: Độ ẩm, kích thước hạt, màu sắc và độ chảy tác động đến tính ổn định và độ đồng đều trong công thức.
- Tương thích công nghệ: Lựa chọn dạng đường sữa phù hợp với công nghệ sản xuất như nén trực tiếp, tạo hạt ướt hay phối trộn khô.
- Giá thành và nguồn cung ổn định: Giá hợp lý đi kèm sự ổn định về số lượng và thời gian giao hàng giúp doanh nghiệp chủ động kế hoạch sản xuất.
Hanimex là đơn vị chuyên phân phối nguyên liệu lactose đạt tiêu chuẩn cao cho ngành dược phẩm và thực phẩm. Các sản phẩm đường sữa được nhập khẩu chính hãng, có nguồn gốc rõ ràng và kiểm nghiệm đầy đủ. Với năng lực cung ứng ổn định và đội ngũ chuyên môn giàu kinh nghiệm, Hanimex đáp ứng tốt các tiêu chí quan trọng của ngành nguyên liệu công nghiệp.
