Quy tắc an toàn trong phòng thí nghiệm – Điều ai cũng nên biết

Phòng thí nghiệm là nơi diễn ra các nghiên cứu khoa học, thí nghiệm hóa học, sinh học. Tuy nhiên, nơi đây cũng tiềm ẩn nhiều nguy cơ về cháy nổ, hóa chất độc hại, thiết bị sắc nhọn hay dòng điện cao thế. Vì vậy, quy tắc an toàn trong phòng thí nghiệm không chỉ là một quy định mà còn là văn hóa, là thói quen sống còn với bất kỳ ai làm việc trong môi trường này.

An toàn trong phòng thí nghiệm là gì?

Quy tắc an toàn trong phòng thí nghiệm là một hệ thống các biện pháp, quy tắc và cách làm được thiết kế để ngăn chặn tai nạn, bảo vệ con người, các thiết bị và môi trường xung quanh. Điều này bao gồm việc chúng ta phải nhận biết được những nguy cơ tiềm ẩn, luôn sử dụng đồ bảo hộ cá nhân phù hợp, tuân thủ nghiêm ngặt quy trình khi làm việc với hóa chất và các loại máy móc.

Bên cạnh đó, việc trang bị kỹ năng sơ cứu khi có sự cố xảy ra và bảo trì thiết bị định kỳ cũng vô cùng quan trọng. Hơn hết, việc xây dựng và duy trì một ý thức, một thói quen làm việc an toàn trong môi trường nghiên cứu là yếu tố then chốt.

Quy tắc an toàn trong phòng thí nghiệm là điều bắt buộc có để ngăn chặn tai nạn

Chuẩn bị gì trước khi bắt tay vào làm thí nghiệm?

Trước khi bước vào thí nghiệm thì việc chuẩn bị kỹ càng, đúng quy tắc an toàn trong phòng thí nghiệm sẽ hạn chế được rủi ro đáng kể và giúp xử lý nhanh hơn các sự cố phát sinh, giảm thiểu tối đa các thiệt hại. Quy tắc an toàn bao gồm cả những an toàn sinh học trong phòng thí nghiệm và kỹ thuật an toàn trong phòng thí nghiệm hóa học

Nắm rõ lý thuyết và quy trình

Trước khi tiến hành bất kỳ thao tác nào trong phòng thí nghiệm, điều tiên quyết là bạn phải nắm vững được lý thuyết và quy trình của thí nghiệm: mục tiêu bạn muốn đạt được là gì, những phản ứng hóa học nào có thể diễn ra trong quá trình đó, và bạn sẽ làm việc với những hóa chất, thiết bị nào, cùng với những nguy cơ có thể rình rập. Đó là những an toàn hóa chất trong phòng thí nghiệm yêu cầu.

Trang bị đầy đủ bảo hộ cá nhân

Để đảm bảo quy tắc an toàn phòng thí nghiệm hóa học, cần mặc áo bảo hộ chống cháy, đeo kính bảo vệ mắt, đi găng tay phù hợp với hóa chất, dùng khẩu trang hoặc mặt nạ nếu cần và đi giày kín mũi không trơn trượt khi làm việc trong phòng thí nghiệm. Chuẩn bị đầy đủ và thực hiện đúng quy tắc an toàn phòng thí nghiệm sẽ giúp công việc diễn ra an toàn và suôn sẻ hơn.

Kiểm tra thiết bị vật tư và xác định vị trí thiết bị an toàn.

Trước khi thí nghiệm, tuân thủ quy tắc an toàn trong phòng thí nghiệm, kiểm tra kỹ thiết bị và hóa chất, đảm bảo nhãn mác và bảng an toàn đầy đủ. Cần biết rõ vị trí bình chữa cháy, vòi sen khẩn cấp để ứng phó sự cố. Xác định vị trí tủ hút khí độc khi làm việc với chất độc hại và hộp sơ cứu khi cần.Việc nắm rõ những thông tin này sẽ giúp bạn phản ứng nhanh chóng và hiệu quả trong trường hợp khẩn cấp.

Cần kiểm tra thiết bị và hóa chất đảm bảo an toàn, đầy đủ.

Những điều “không bao giờ” được làm trong phòng lab

Để đảm bảo quy tắc an toàn trong phòng thí nghiệm, tuyệt đối không được ăn uống hoặc hút thuốc trong phòng thí nghiệm vì hóa chất có thể bám vào tay, thiết bị và xâm nhập cơ thể qua đường tiêu hóa hoặc hô hấp. Bên cạnh đó, việc không ghi nhãn hóa chất cũng là một hành động nguy hiểm, biến mọi chai lọ không rõ nguồn gốc thành mối đe dọa tiềm ẩn.

Đặc biệt, trong quy định an toàn trong phòng thí nghiệm nghiêm cấm việc đổ hóa chất trực tiếp vào bồn rửa vì có thể gây ra phản ứng nguy hiểm, tắc nghẽn hệ thống thoát nước và ô nhiễm môi trường. Ngoài ra, chỉ sử dụng các thiết bị khi đã được đào tạo bài bản, tuyệt đối không tự ý vận hành nếu chưa có kiến thức.

Cuối cùng, không bao giờ được làm việc một mình khi thực hiện các thí nghiệm nguy hiểm liên quan đến hóa chất độc hại, phản ứng mạnh hoặc điện áp cao và luôn cần có người giám sát hoặc làm việc cùng để đảm bảo an toàn.

Tuyệt đối không ăn uống hoặc hút thuốc trong phòng thí nghiệm

Những sơ cứu cơ bản ai cũng nên biết trong lab

Mặc dù đã tuân thủ đúng quy tắc an toàn trong phòng thí nghiệm, nhưng không thể đảm bảo chắc chắn rằng sẽ không có sự cố xảy ra. Ngoài những quy tắc cơ bản, cần phải nắm được thêm những sơ cứu cơ bản để có thể xử trí trong trường hợp gặp phải sự cố.

Khi gặp phải bỏng nhiệt hoặc hóa chất cần xả nước sạch 15-20 phút ngay lập tức. Tuyệt đối không dùng đá, kem đánh răng, thuốc lạ. Với bỏng hóa chất phải xác định chất và đọc hướng dẫn SDS để tìm ra cách sơ cứu đúng cách.

Ngoài ra, khi hít phải khí độc, ngay lập tức đưa người bị nạn ra khỏi khu vực có khí độc đến nơi thoáng khí. Mở cửa và bật hệ thống thông gió để nhanh chóng loại bỏ khí độc. Nếu người bị nạn bị ngất, cần kiểm tra mạch và nhịp thở, đồng thời gọi cấp cứu khẩn cấp.

Tuân thủ quy tắc an toàn trong phòng thí nghiệm nhưng vẫn sẽ có thể gặp trường hợp sự cố hóa chất bắn vào mắt. Lúc đó, lập tức đưa người bị nạn đến vòi rửa mắt chuyên dụng. Rửa mắt liên tục trong vòng ít nhất 15 phút, bảo đảm người bị nạn nhắm và mở mắt liên tục để hóa chất được rửa trôi hoàn toàn. Sau khi sơ cứu, cần đưa người bị nạn đến cơ sở y tế để bác sĩ kiểm tra và xử lý tổn thương.

Bên cạnh đó, trong nguyên tắc an toàn trong phòng thí nghiệm đối với trường hợp bị giật điện trong phòng thí nghiệm, không chạm trực tiếp vào nạn nhân khi nguồn điện chưa được ngắt. Hãy tìm cách ngắt cầu dao điện ngay lập tức. Sau đó, gọi cấp cứu và tiến hành hô hấp nhân tạo nếu nạn nhân ngừng thở.

Cần nắm rõ những sơ cứu cơ bản để xử trí trong một số tình huống phát sinh

Bảo trì thiết bị định kỳ để phòng ngừa tai nạn

Bảo trì thiết bị phòng lab là điều quan trọng để tránh chập điện, sai số, thậm chí cháy nổ và đảm bảo quy tắc an toàn trong phòng thí nghiệm. Với thiết bị điện, cần kiểm tra định kỳ dây cắm, ổ điện, cầu dao và bảo trì kỹ máy điện áp cao. Thiết bị áp suất hoặc nhiệt độ cao cần đảm bảo van an toàn, ghi nhật ký và kiểm tra thường xuyên.

Hệ thống hút khí và tủ hút cần lọc bụi, kiểm tra hiệu suất và vệ sinh đường ống để không bị tắc nghẽn. Việc bảo trì đúng cách không chỉ kéo dài tuổi thọ thiết bị mà còn đảm bảo an toàn cho người sử dụng và kết quả thí nghiệm chính xác.

Cần kiểm tra định kì các thiết bị điện, áp suất và hệ thống hút khí

Làm thế nào để xây dựng văn hóa an toàn trong phòng lab?

Để đảm bảo quy tắc an toàn trong phòng thí nghiệm cần xây dựng văn hóa phù hợp. An toàn phòng thí nghiệm không chỉ nằm ở thiết bị hiện đại mà còn ở văn hóa an toàn bền vững. Điều này bao gồm đào tạo thường xuyên về an toàn hóa chất, sơ cứu và quy trình thiết bị. Cần có kiểm tra nội bộ định kỳ với bảng kiểm chi tiết và xử lý nghiêm vi phạm.

Ngoài ra, nên khuyến khích báo cáo sự cố mà không lo bị phạt để học hỏi và cải tiến. Điều quan trọng nhất, lãnh đạo phải làm gương, nghiêm túc tuân thủ quy tắc để tạo dựng một môi trường an toàn thực sự. Văn hóa an toàn liên tục được vun đắp sẽ bảo vệ mọi người và nâng cao hiệu quả công việc.

Cần xây dựng văn hóa an toàn trong phòng lab

Xây dựng quy tắc an toàn trong phòng thí nghiệm là một hành trình không ngừng nghỉ, cần có sự thấu hiểu, chấp hành nghiêm túc, tinh thần cảnh giác cao độ và sự chung tay của cả tập thể. Dù là sinh viên mới bước chân vào phòng lab, hay là nhà khoa học kỳ cựu hoặc kỹ thuật viên lành nghề, sự an toàn được xây dựng từ nhận thức và những hành động thực hiện mỗi ngày.