Mặc dù đã tồn tại từ lâu trong các lĩnh vực công nghiệp, nhưng khi nói đến thực phẩm, hàn the vẫn là một vấn đề gây tranh cãi không nhỏ. Những thông tin dưới đây sẽ giúp bạn có cái nhìn rõ ràng về việc sử dụng hóa chất này trong thực phẩm và cách bảo vệ sức khỏe khi vô tình tiếp xúc với nó.
Hàn the là gì?
Đây là một hợp chất hóa học có tên gọi đầy đủ là borax, được sử dụng chủ yếu trong ngành công nghiệp như chất tẩy rửa, thuốc diệt côn trùng và chất bảo quản trong thực phẩm. Về mặt hóa học, borax là muối của axit boric và natri. Tùy theo mục đích sử dụng, chất này có thể ở dạng bột trắng hoặc dung dịch. Tuy nhiên, trong thực phẩm, nó thường không được phép sử dụng một cách tự do vì có thể gây hại cho sức khỏe người tiêu dùng nếu không được kiểm soát đúng mức.
Chất phụ gia borax
Hàn the có công dụng gì? Vì sao nó thường được sử dụng trong ngành thực phẩm?
Hàn the có tác dụng gì trong thực phẩm? Tác dụng của hàn the trong thực phẩm là bảo quản và cải thiện chất lượng sản phẩm. Hàn the trong bún, giò chả, nem chua, phở hay bánh tráng có tác dụng giữ cho thực phẩm có độ dai, giòn và màu sắc bắt mắt hơn. Đặc biệt, đối với các loại thực phẩm dễ bị hư hỏng, chúng giúp kéo dài thời gian sử dụng bằng cách ngăn chặn sự phát triển của vi khuẩn và nấm mốc. Nhờ khả năng ức chế vi sinh vật gây hại, thực phẩm trông tươi ngon lâu hơn, giảm thiểu nguy cơ bị hỏng khi bảo quản trong điều kiện không lý tưởng.
Ngoài ra, nó còn giúp thực phẩm giữ được kết cấu chắc chắn, hạn chế hiện tượng mềm nhũn hoặc vỡ nát, đặc biệt là trong các sản phẩm như bún hay bánh canh. Tuy nhiên, việc sử dụng borax trong thực phẩm cần được kiểm soát chặt chẽ vì tiêu thụ lâu dài có thể gây ra nhiều ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe, bao gồm ngộ độc cấp tính, suy thận và rối loạn tiêu hóa.
Quy định pháp luật về sử dụng hàn the trong chế biến thực phẩm tại Việt Nam
Hàn the có được sử dụng trong thực phẩm không? Tại Việt Nam, nó không nằm trong danh mục phụ gia thực phẩm được phép sử dụng theo Thông tư số 24/2019/TT-BYT và Thông tư số 17/2023/TT-BYT do Bộ Y tế ban hành. Điều này đồng nghĩa với việc, hàm lượng hàn the được phép sử dụng là 0%. Việc sử dụng borax trong chế biến thực phẩm bị coi là vi phạm pháp luật và có thể bị xử phạt nghiêm khắc.
Cụ thể, theo Điều 5 Nghị định 115/2018/NĐ-CP về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực an toàn thực phẩm, hành vi sử dụng phụ gia thực phẩm hoặc chất hỗ trợ chế biến thực phẩm cấm sử dụng hoặc ngoài danh mục được phép sử dụng có thể bị phạt tiền từ 40.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng nếu giá trị sản phẩm vi phạm dưới 10.000.000 đồng. Nếu giá trị sản phẩm từ 10.000.000 đồng trở lên, mức phạt tăng lên từ 80.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng.
Ngoài ra, các cơ sở vi phạm có thể bị áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả như tiêu hủy tang vật, đình chỉ hoạt động sản xuất, kinh doanh trong một thời gian nhất định. Những quy định này nhằm bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng và đảm bảo an toàn thực phẩm trên thị trường.
Hàn the có trong thực phẩm nào?
Borax là một chất phụ gia bị cấm sử dụng trong thực phẩm tại Việt Nam do những nguy hại tiềm ẩn đối với sức khỏe. Tuy nhiên, vì khả năng tạo độ giòn, dai và kéo dài thời gian bảo quản, một số cơ sở sản xuất vẫn lạm dụng trong nhiều loại thực phẩm. Đặc biệt, các sản phẩm như giò, chả, bún, bánh phở, bánh cuốn thường được phát hiện chứa loại chất này.
Trong quá trình chế biến, borax được thêm vào để tăng độ dai, giòn và giúp sản phẩm trông hấp dẫn hơn. Ngoài ra, một số loại bánh truyền thống như bánh giò, bánh phu thê, bánh da lợn, bánh đúc cũng có nguy cơ bị trộn borax nhằm cải thiện kết cấu và kéo dài thời gian bảo quản.
Bún, phở, các loại chả giò là các thực phẩm dễ chứa borax
Các biện pháp bảo vệ người tiêu dùng trước thực phẩm chứa Borax
Để bảo vệ người tiêu dùng trước nguy cơ từ thực phẩm chứa borax, cần triển khai một loạt biện pháp đồng bộ và hiệu quả. Trước hết, cần tăng cường kiểm tra, giám sát và test hàn the có trong thực phẩm tại các chợ và trung tâm thương mại.
Bên cạnh đó, người tiêu dùng cần nâng cao nhận thức và tự bảo vệ sức khỏe bằng cách lựa chọn thực phẩm có nguồn gốc rõ ràng, ưu tiên các sản phẩm từ các thương hiệu uy tín và có chứng nhận an toàn. Việc tự chế biến các món ăn như giò chả, bánh phở tại nhà cũng giúp đảm bảo không sử dụng phụ gia độc hại. Ngoài ra, người tiêu dùng có thể sử dụng các bộ thử borax để phát hiện nhanh chất này trong thực phẩm.
Cơ quan chức năng cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục cộng đồng về tác hại của chất phụ gia này và khuyến khích người tiêu dùng phản ánh khi phát hiện cơ sở vi phạm. Việc thực hiện đồng bộ các giải pháp này sẽ góp phần đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và tạo môi trường kinh doanh lành mạnh, bền vững.
Người tiêu dùng nên sử dụng các dụng cụ kiểm tra borax để bảo vệ sức khỏe
Thực trạng sử dụng hàn the trong chế biến thực phẩm ở Việt Nam
Tại Việt Nam, mặc dù borax đã bị cấm sử dụng trong chế biến thực phẩm, nhưng tình trạng vi phạm vẫn diễn ra ở một số nơi. Một số cơ sở sản xuất nhỏ lẻ, vì lợi nhuận và thiếu hiểu biết về tác hại của nó, vẫn lén lút sử dụng chất này để cải thiện độ giòn, dai và kéo dài thời gian bảo quản cho sản phẩm. Các sản phẩm như giò chả, bún, phở, bánh đa, bánh đúc thường bị phát hiện chứa phụ gia borax.
Việc kiểm soát và giám sát việc sử dụng borax gặp nhiều khó khăn do quy mô sản xuất nhỏ lẻ, phân tán và thiếu nguồn lực kiểm tra thường xuyên. Ngoài ra, nhận thức của một bộ phận người tiêu dùng về nguy cơ của chất phụ gia độc hại này còn hạn chế, dẫn đến việc tiêu thụ các sản phẩm không an toàn.
Để bảo vệ sức khỏe cộng đồng, cần tăng cường công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho cả người sản xuất và người tiêu dùng về tác hại của borax, đồng thời đẩy mạnh các biện pháp kiểm tra, giám sát và xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm.
Việc nắm rõ các quy định pháp luật, các thực phẩm dễ chứa borax và cách thức kiểm tra chất lượng thực phẩm sẽ giúp bảo vệ sức khỏe cho gia đình và bản thân. Hãy luôn là người tiêu dùng thông thái, lựa chọn thực phẩm an toàn và tránh xa những rủi ro không đáng có từ chất phụ gia này.
